Aardbeien

Aardbeien zijn een van de meest geliefde vruchten ter wereld vanwege hun zoete smaak en sappige textuur. Ze worden vaak gegeten als tussendoortje of verwerkt in desserts, smoothies en andere lekkernijen. Aardbeien zijn ook rijk aan voedingsstoffen, waaronder vitamine C, foliumzuur en kalium. Ze groeien over de hele wereld en zijn verkrijgbaar in verschillende soorten en variëteiten, elk met hun eigen unieke smaak en kenmerken. Aardbeien worden vaak beschouwd als een symbool van de zomer en worden vaak geassocieerd met romantiek en verleiding.

Aardbeien kweken is een populaire bezigheid voor veel tuiniers en hobbyisten vanwege de heerlijke smaak en het gemak van teelt. Aardbeien kunnen worden gekweekt in de volle grond, verhoogde bedden, containers of hangende manden. Het kweken van aardbeien vereist voldoende zonlicht, goede bodemkwaliteit en regelmatig water geven.

Welke soorten aardbeien bestaan er?

Er zijn verschillende soorten aardbeien, waaronder:

Gewone aardbeien (Fragaria x ananassa): Dit zijn de meest voorkomende aardbeien die je in de supermarkt ziet. Ze zijn groot, zoet en hebben een heldere rode kleur.

Wilde aardbeien (Fragaria vesca): Deze aardbeien zijn kleiner en hebben een meer intense smaak dan de gewone aardbeien. Ze worden vaak gebruikt om smaak toe te voegen aan desserts en cocktails.

Doordragende aardbeien: Dit zijn aardbeien die het hele jaar door kunnen worden gekweekt en geoogst, in tegenstelling tot traditionele aardbeien die slechts eenmaal per jaar kunnen worden geoogst.

Ananasaardbeien (Fragaria ananassa): Deze aardbeien hebben een aroma dat lijkt op dat van ananas, vandaar de naam. Ze zijn klein en hebben een iets andere vorm dan gewone aardbeien.

Bosaardbeien (Fragaria vesca): Dit zijn kleine aardbeien met een intense smaak. Ze worden vaak in het wild geplukt en worden soms gebruikt in jam en andere conserven.

Er zijn ook vele andere soorten aardbeien, zoals de Alpine-aardbei (Fragaria vesca alpina) en de Hängeaardbei (Fragaria vesca semperflorens), die allemaal verschillen in grootte, smaak, kleur en textuur.

Geschiedenis over de aardbei

De aardbei werd in de bronstijd al door mensen gebruikt, maar er werden pas aardbeienplanten vanuit het wild in tuinen gezet vanaf de 14e eeuw. Ze werden in die tijd vooral gebruikt als sierplant, maar ook voor medicinaal gebruik. De vrucht was toen nog klein en de planten waren niet heel productief. De aardbei zoals wij kennen is rond de 200 jaar oud.

In de 17e en 18e eeuw zijn de soorten Fragaria virginiana uit Noord-Amerika en Fragaria chiloensis uit Zuid-Amerika ingevoerd. In 1766 werd de aardbei voor het eerst beschreven door Antoine Nicolas Duchesne en hij gaf de plant de Latijnse naam Fragaria ananassa. Deze soort leek veel op de ingevoerde soorten. Later zijn ook kruisingen gemaakt. In Californië werden vooral aardbeien met een harde vrucht geteeld, die vergelijkbaar waren met een appel. De vruchten die in Europa geteeld werden waren echter zacht. Doordat deze twee typen aardbeirassen werden gekruist, hebben we nu de moderne stevige rassen. Door die stevigheid kunnen ze goed verhandeld worden en over grote afstanden getransporteerd worden. In Nederland en België komen de Bosaardbei, Fragaria vesca, en de zeldzame Grote bosaardbei, Fragaria moschata, in het wild voor.

Hoe kweek je aardbeien

Zelf aardbeien kweken gaat als volgt: Aardbeien worden onder glas en onder plastic in de volle grond geteeld. De handigste manier voor aardbeien kweken is om mini-plantjes of al volgroeide planten te kopen. Maar je kunt ze natuurlijk ook zelf zaaien. Zaai de zaadjes dan in februari binnen huis in een kweekbak. Zorg dat je ze afdekt met weinig grond, want de zaadjes hebben veel licht nodig. De vensterbank is een goede plek, want de zaadjes hebben tussen de 18 en 20 graden Celsius nodig. Je moet de grond licht vochtig houden.

Als de zaailingen twee tot drie blaadjes hebben, verpoot je ze naar aparte potjes, dit heet verspenen. Zet de plantjes een paar weken lang alleen overdag buiten op een beschutte plek. Na IJsheiligen, dat is op 14 mei, kun je ze helemaal naar buiten verplaatsen. Gebruik bij het plukken van aardbeien een schaartje en neem altijd het groene kroonblaadje mee. Dit houdt de aardbeien langer vers. 

Zaaitabel en plantafstand

20 dagen van zaaien tot kiem, 170 dagen van zaaien tot oogst en een minimum plantafstand van 35 centimeter.

jan	feb	mrt	apr	mei	juni	juli	aug	sep	okt	nov	dec

Voortplanten van aardbeien

Aardbeiplanten krijgen uitlopers, dit zijn draderige scheuten. Hieruit groeien nieuwe aardbeienplantjes. Plaats deze uitloper in een pot gevuld met compost. Laat de kleine aardbeienplantjes een á twee maanden aan de uitlopers vastzitten en houd de aardbeienplantjes goed vochtig. 

Oogsten van aardbeien

Het beste moment om aardbeien te oogsten is wanneer ze volledig rijp zijn en een dieprode kleur hebben gekregen. Dit betekent meestal dat de aardbei ongeveer drie tot vier dagen na de volledige rijping op de plant moet blijven voordat hij klaar is om te worden geoogst.

Aardbeien moeten worden geplukt wanneer ze volledig rijp zijn, omdat onrijpe aardbeien niet volledig ontwikkeld zijn en vaak minder zoet zijn dan rijpe aardbeien. Overrijpe aardbeien daarentegen kunnen zacht en beschadigd zijn, en ze bederven snel.

Als je de aardbeien oogst, moet je de vrucht voorzichtig vastpakken en trekken, waarbij je de aardbei recht omhoog houdt en niet naar buiten buigt. Dit voorkomt beschadiging van de plant en de aardbeien zelf.

Het is het beste om de aardbeien direct na de oogst te eten of te gebruiken, maar als je ze niet onmiddellijk gaat gebruiken, kun je ze in de koelkast bewaren. Bewaar de aardbeien niet te lang, want ze kunnen snel bederven en hun smaak en textuur verliezen.

Ziekten en ongedierte bij aardbeien

De meest voorkomende schadelijke dieren bij aardbeien zijn bladluizen, spint, aardbeikever, aardbeimijt en allerlei slakjes en vogels. Veel voorkomende ziektes zijn grijze schimmel en meeldauw. 

Grijze schimmel (ook wel bekend als Botrytis cinerea) is een schimmelziekte die aardbeien aantast en kan leiden tot ernstige schade aan de planten en een verminderde opbrengst van de vruchten.

Symptomen van grijze schimmel zijn onder meer rotte plekken op de bladeren en stengels van de plant, evenals op de vruchten zelf. De aardbeien kunnen bedekt worden met een grijze schimmelachtige substantie en kunnen gaan rotten. De schimmel kan zich snel verspreiden in vochtige omstandigheden, vooral bij temperaturen tussen 18 en 24 graden Celsius.

Om grijze schimmel te voorkomen, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de planten gezond zijn en dat er voldoende luchtcirculatie is rond de planten. Zorg er ook voor dat de planten niet te dicht bij elkaar staan, omdat dit kan leiden tot vochtige omstandigheden die de groei van de schimmel bevorderen.

Als er toch grijze schimmel wordt waargenomen, moeten de aangetaste delen van de plant onmiddellijk worden verwijderd en vernietigd. Het is ook belangrijk om de planten regelmatig te inspecteren en te behandelen met fungiciden om de groei van de schimmel te voorkomen.

Door zorgvuldige aandacht te besteden aan de gezondheid van de planten en regelmatig onderhoud uit te voeren, kan de verspreiding van grijze schimmel worden voorkomen en kan een overvloedige oogst van heerlijke aardbeien worden gegarandeerd.

Algemeen

De botanische naam Fragaria komt van het Latijnse 'fraga'. Dat betekent aardbeitje. De aardbei staat in de symboliek symbool voor kortstondig genot. Op veel oude schilderijen is de aardbei daarom afgebeeld om dit te symboliseren. Aarbeien worden ook wel zomerkoninkjes genoemd. De meeste aardbeienrassen zijn zelffertiel, wat betekent dat er geen kruisbestuiving nodig is. Een goede bestuiving door wind en insecten is nodig voor het krijgen van volledig uitgegroeide en goed gevormde vruchten. De rijpe rode, oranje-rode of soms ook witte vrucht is de opgezwollen bloembodem met daar bovenop zaadjes, de dopvruchtjes. Een aardbei is dus een zogenaamde schijnvrucht.